Siðbót, stríð og stjórnmálasamband, 2. hluti

Nítjánda öldin í Noregi var tímabil þjóðlegrar menningarvakningar, þróun tónlistar- og listrænnar sköpunar. List og bókmenntir þess tíma voru meðal annars táknuð með. skáld og leikskáld Henryk Ibsen, tónskáldið Edward Grieg, málari Edvard Munch. Á bylgju vaxandi þjóðarvitundar (samevrópskt fyrirbæri) Á þeim tíma var athygli vakin á nýrri norskri tungu sem kallast landsmal og mynduð á grundvelli nokkurra mállýskna (eða nýnorsku). W 1854 r. var smíði fyrstu járnbrautarlínunnar í landinu lokið, tengja Ósló við Eidsvoll. Tæknilegar framfarir voru meðal annars bygging símstöðvar í Osló og rafknúin götulýsing í Hammerfest. Noregur fór að reyna að vekja viðskiptatengsl við önnur lönd af látum, byggt á veiðum, hvalveiðar og tengd vinnsla.

Hraðvaxandi íbúar stuðluðu að fjöldaflutningi til Norður-Ameríku. Í ár 1825-1925 Meira en 750 000 Norðmenn settust að í Bandaríkjunum og Kanada.

Vor 1905 r. var haldin stjórnarskráratkvæðagreiðsla, þar sem – eins og við mátti búast – enginn Norðmanna var hlynntur því að halda áfram sambandinu við Svíþjóð. Óskar II Svíakonungur varð að viðurkenna fullveldi Noregs og afsalaði sér hásæti þess. Stjórnskipulegt einveldi var tekið upp í Noregi, Hakon VII var útnefndur konungur. Þingið átti að ákveða arftökuna, Stórþing. Höfuðborg hins nýja, Christiania varð sjálfstætt ríki Noregs, w 1924 r. endurnefnt aftur til Osló.

Fyrstu þrír áratugir 20. aldar. það er tími margra uppfinninga og tækniframfara. W 1911 r. Norski landkönnuðurinn Roald Amundsen er kominn á suðurpólinn. W 1913 r Norskar konur fengu kosningarétt (sem sú fyrsta í Evrópu til að öðlast atkvæðisrétt Finna, w 1906 r.). Áður 1914 r. Farið var að byggja vatnsaflsstöðvar um allt land. Nýjar atvinnugreinar komu fram, sem hafði áhrif á
þróun sífellt sterkari útflutnings. Fyrir fyrri heimsstyrjöldina hafði norski kaupskipaflotinn að mestu breyst úr siglingaflota í gufu. Þrátt fyrir hlutleysi Noregs, í fyrri heimsstyrjöldinni sökktu þýskir hermenn nokkrum norskum kaupskipum. Í ár 20. frekari nýjungar komu fram, svo sem verksmiðjuskip, sem gerði það mögulegt að vinna veiddu hvalina án þess að þurfa fljótt að snúa aftur til hafnar og auka virkni hvalveiða, sérstaklega í kringum Svalbarða og á Suðurskautslandinu.

Undarleg nálgun Norðmanna við áfengi er vel lýst með atburðinum í 1919 r., þegar atkvæðagreiðsla um bann var haldin, sem var aðeins afnumið á ári 1927. Á þessu tímabili var helmingur landsmanna annað hvort í áfengissmygli, eða í ólöglegum akstri. Það var þá sem fyrirmynd ríkiseinokunar á brennivíni kom fram, sem – sem vægari ráðstöfun en bann – átti að takmarka áfengisneyslu. En jafnvel í dag birtist það, að slík lausn örvi einnig umfang ólöglegrar tunglframleiðslu.

W 1920 r. Svalbarðasáttmálinn var undirritaður. Sáttmálinn tók gildi fimm árum síðar; það veitti Noregi fullveldi yfir Svalbarðaeyjum með skilyrðum, að allir undirritaðir sáttmálans hefðu rétt til að vinna jarðefni, þetta er Ástralía, Kanada, Kína, Vestur-Evrópulönd (nema Írland og Lúxemborg), j Indí, Japan, Nýja Sjáland, Suður-Afríka, ZSRR (sem stendur rússneska sambandið) og USA.

Einnig í 1920 r. Þingið kaus að ganga til liðs við landið sem stofnað var til nýstofnaðs Þjóðabandalags. Aðeins Norðmaður var á móti þessu] Verkamannaflokkurinn, Þessi aðili studdi innleiðingu aðalskipulags og varð sífellt öflugra afl í stefnu ríkisins, þar til í 1927 r. réðu þinginu. Í lok áranna 20 og í ár 30., þegar áhrif kreppunnar miklu í Bandaríkjunum hljómuðu um heim allan, það var líka erfitt efnahagstímabil í Noregi. Í desember 1932 r. stéttarfélög tilkynntu um 42% atvinnuleysi. Bændur urðu sérstaklega fyrir barðinu á kreppunni.