Geologia

GEOLOGIA

Skały z ery prekambryjskiej w południowej części Norwegii, pochodzące co najmniej sprzed 1 800 000 lat, są późniejszym dodatkiem do tarczy bałtyckiej (stanowiącej podstawę kontynentu europejskiego). Wyspy Lofoty i Vesterllen na Dalekiej Północy w dużym stopniu zbudowane są z granitu i gnejsu. Co ciekawe, uważa się, że regiony te niegdyś przylegały do tarczy Ameryki Północnej, ponieważ ich budowa przypomina budowę wschodniej części Grenlandii. Owe stare skały pozostały po oddzieleniu się tarczy europejskiej od północnoamerykańskiej na skutek ruchów tektonicznych zachodzących wzdłuż Grzbietu Środkowo-atlantyckiego. Pasmo Gór Kaledońskich w Szkocji niegdyś było tak wysokie, jak dzisiejsze Himalaje, ale z czasem lód i woda spowodowały erozję, a co za tym idzie, zmniejszenie wysokości.

Na dnie Morza Północnego ciągną się dwa rowy tektoniczne, zawierające łupki z późnego okresu jurajskiego. Znajdują się w nich bogate złoża ropy i gazu. Dzięki ich wydobyciu Norwegia jest obecnie drugim co do wielkości eksporterem produktów naftowych.

Podczas okresów zlodowacenia w ciągu ostatnich 1 800 000 lat wypiętrzone płaskowyże osiadły w dół o co najmniej 700 m – pod wpływem działania pokrywy lodowej o grubości w niektórych miejscach dochodzącej do 2000 m. Poruszający się lód, który zgodnie z siłą grawitacji spływa korytami dawnych rzek, wyżłobił fiordy i doliny oraz otaczające je grzbiety górskie i szczyty, a także odsłonił wysokie, nagie urwiska. Wystarczy spojrzeć na mapę południowej Norwegii, by po rozchodzących się promieniście wąskich jeziorach rynnowych i fiordach zorientować się co do lodowcowej przeszłości tej krainy. Główna część masy owego lodu roztopiła się ok. 8800 lat temu, co zakończyło epokę lodowcową. Obecnie w Norwegii trwa okres polodowcowy, a w lądowej części kraju pozostało jedynie kilka czap lodowych i lodowców dolinnych.

Svalbard, geologicznie niezależny od pozostałej części Europy, leży na tarczy Barentsa, daleko poza kołem podbiegunowym. Dla Svalbardu zlodowacenie trwa nadal.