Reformacja, wojna i unia polityczna cz.1

Reformacja, wojna i unia polityczna

W XVI w. Duńczycy próbowali wprowadzić swój język jako urzędowy w całej Skandynawii, która w tym czasie całkowicie nawróciła się na chrześcijaństwo. W 1537 r. oficjalną religię katolicką zastąpiono wyznaniem reformowanym – luteranizmem. W 1559 r. Fryderyk II złamał monopol handlowy Hanzy w Bergen, w efekcie czego klasa kupiecka w mieście znacznie zróżnicowała się. Napłynęli kupcy holenderscy, duńscy i szkoccy, mający odmienne niż Niemcy sposoby bogacenia się oraz własną wiedzę fachową. Tak powoli tworzyła się norweska klasa średnia.

Pod koniec XVI w. rozpoczęła się seria konfliktów pomiędzy unią duńską a Szwecją. Wybuchła wojna siedmioletnia (1563-1570), a następnie kalmarska Jlóll-1614), w obydwu ucierpiała również Norwegia. Trondheim było kilkakrotnie zdobywane i odbijane przez obydwie strony. Podczas wojny kalmarskiej Szkocja zaatakowała Norwegię na dwóch frontach. Jeden z tych ataków odparło pospolite ruszenie miejscowych gospodarzy w Gudbrandsdalen.

W tym czasie oczy Europejczyków zwróciły się na tereny za kołem podbiegunowym. Z różnych krajów przybyli wielorybnicy, łowcy fok i morsów, a także myśliwi chwytający lisy dla cennych skór. Niezamieszkały Svalbard (Spitsbergen), region ogromnych możliwości dla łowców wielorybów i fok, został „ponownie odkryty” w 1596 r. przez holenderskiego żeglarza Willema Barentsa, który poszukiwał drogi do Chin przez Morze Arktyczne w kierunku północno-wschodnim.

Na skutek dwóch kolejnych wojen, toczonych w połowie XVII w., Norwegia straciła sporą część terytorium na rzecz Szwecji. Na początku XVIII w. wojna północna (1720-1721) z rozszerzającym swoje granice imperium szwedzkim objęła zasięgiem wiele krajów, w tym Polskę.

W 1716 r. Szwedzi zajęli Christianię dawniej Oslo, w 1624 r. przemianowane przez króla Chrystiana IV). Zimą z roku 1718 na 1719 Szwedzi obiegli Trondheim; od murów miasta odstąpili po śmierci szwedzkiego króla Karola XII. Swędzi zostali w końcu pokonani 1721 r. przez Rosjan.

W 1720 r. w Bergen stworzono kompanię w celu ponownego nawiązania handlu z Grenlandią oraz zwiększenia zysków płynących z wielorybnictwa i handlu. Misjonarz z Lofotów, Hans Egede, spędził w Grenlandii 15 lat, nawracając na chrześcijaństwo Inuitów, czyli Eskimosów. To on założył stolicę Grenlandii, Godthab (Nuuk). Kompania w Bergen dość szybko przestała istnieć, a placówki misyjne oraz handel przejęli Duńczycy, którzy narzucili Norwegom ograniczenia handlowe. Zostały one później cofnięte, zwłaszcza ograniczenia w handlu drewnem. Tymczasem w kulminacyjnym okresie tzw. „małej epoki lodowcowej”, trwającej od roku 1738 do 1742, niosącej klęskę nieurodzaju i głód, wyginęła jedna trzecia bydła, a śmierć zabrała tysiące ludzi.

Następny ciężki okres dla Norwegii nastąpił w czasie wojen napoleońskich, kiedy Wielka Brytania zastosowała blokadę Norwegii. Po kapitulacji Danii 14 stycznia 1814 r., na mocy traktatu kilońskiego Norwegia znalazła się w granicach Szwecji w ramach „unii koronnej”. Norwegowie do panowania szwedzkiego odnieśli się z niechęcią. Grupy rolników, przedsiębiorców i polityków zgromadziły się w Eidsvoll Verk w kwietniu 1814 r., aby napisać nową konstytucję i dokonać wyboru nowego króla Norwegii. Dzieło zakończono 17 maja 1814 r. (Pomimo wydarzeń, które potem nastąpiły, dzień 17 maja jest nadal obchodzony w Norwegii jako święto narodowe). Szwecja jednak nie potraktowała tego wydarzenia poważnie i nowo obrany norweski król, Chrystian Fryderyk, musiał ustąpić Szwecji i zaakceptować wskazanego przez nią monarchę, Karola II Johana. Na szczęście uniknięto wojny – dzięki kompromisowi, który przewidywał, że Szwecja część władzy pozostawi w rękach norweskiego króla. Tymczasem Norwegia i Dania zaangażowały się w spory dotyczące wspólnego zadłużenia zaciągniętego w okresie unii obu państw oraz kwestii własności kolonii na Islandii, Grenlandii i Wyspach Owczych (kwestię tę rozwiązano dopiero w 1931 r., kiedy międzynarodowy trybunał w Hadze wydał wyrok korzystny dla Danii).