Średniowieczna Norwegia cz.2

W XII w. nastąpił wzrost potęgi kleru. W całym kraju budowano kościoły z kamienia i drewniane stavkyrke (zob. ramka w rozdziale Fiordy zachodniego wybrzeża). Najstarszą z kilku zachowanych do dziś budowli jest kościół w Urnes nad Lustrafjorden, pochodzący z 1150 r. W 1107 r. nawrócony na chrześcijaństwo król wikingów Sigurd I („Krzyżowiec”) stanął na czele wyprawy do Ziemi Świętej. Ku wschodnim wybrzeżom Morza Śródziemnego popłynęło 60 statków; trzy lata później Normanowie przyczynili się do zdobycia Sydonu. Sigurd zmarł w 1130 r. Pozostałą część stulecia wypełniają w Norwegii bezlitosne wojny domowe, toczone o prawo sukcesji do tronu. Ich kulminacją byta ważna bitwa morska (1184) pod Fimreite na Sogne-fjordzie, w której zginęło wielu zamożnych i wpływowych ludzi. Panowanie zwycięskiego króla Sverre, sługi Kościoła, który został wojownikiem, zapoczątkowało tzw. złoty wiek średniowiecznej Norwegii, czas ogólnego przycichnięcia niepokojów społecznych.

Niebawem stolicą kraju zostało Bergen. Przez pewien czas Norwegia cieszyła się pokojem i pomyślnością, związaną z rozwojem handlu pomiędzy miastami nadmorskimi (zwłaszcza Bergen] a związkiem hanzeatyckim, którego siedzibą była Lubeka w Niemczech. Niestety, rosnąca potęga kupćffw Hanzy szybko doprowadziła do podkopania norweskiego handlu i do niemieckiej kontroli nad tym regionem. (Więcej informacji na ten temat zamieszczono w ramce w rozdziale Bergen i fiordy południowo-zachodniego wybrzeża).

Hżkon V zbudował dwie twierdze z cegły i kamienia: jedną w Vardo, aby zapewnić ochronę kraju przed księstwami ruskimi, a drugą w Akershus w 1308 r., aby bronić zatoki Oslo. Za tego króla również przeniesiono stolicę kraju z Bergen do Oslo. Następcą Hikona V został jego wnuk Magnus, syn córki Hikona i szwedzkiego księcia. Magnus VII otrzymał także tron szwedzki – wl319r.W tym roku oba królestwa zostały zjednoczone, a królewski ród Haralda Pięknowłosego (HSrfagre) wygasł. Od tej pory przez następne 200 lat pozycja Norwegii stawała się coraz słabsza, aż w końcu kraj spal do roli jeszcze jednej prowincji Danii.

W sierpniu 1349 r. ludność Norwegii zdziesiątkowała epidemia Czarnej Śmierci – dżumy dymieniczej, przywleczonej na angielskim statku, który przybył do handlowego portu Bergen. Choroba ta zabiła jedną trzecią ludności Europy i podobnie obeszła się z Norwegią. Podczas tego tragicznego okresu ziemia leżała odłogiem, miasta popadały w ruinę, ucierpiał Kościół, zamarł handel, a zasoby majątkowe ludności stopniały o 65%. W Norwegii dżuma zabrała aż 80% szlachty, zdziesiątkowała też chłopów; w rezultacie ci, co przeżyli, musieli powrócić na rolę, a to na zawsze zmieniło norweską strukturę społeczną.

W 1380 r. Norwegia, wchodząc w unię polityczną z Danią, utraciła niepodległość oraz kontrolę nad Islandią. 10 lat później królowa Małgorzata Duńska stworzyła Unię Kalmarską, w skład której weszły Szwecja, Dania i Norwegia. Władcą unii został Eryk Pomorski. Zaniedbanie Norwegii przez Małgorzatę ciągnęło się aż do XV w., kiedy zerwano więzy handlowe z Irlandią, a kolonie na Grenlandii w tajemniczy sposób zniknęły bez śladu (z powodu oziębienia klimatu, epidemii i być może walk z Eskimosami).

W tym samym czasie klimat nad północnym Atlantykiem znacznie się ochłodził, co utrudniło uprawę roli. Coraz potężniejsi kupcy hanzeatyccy doprowadzili do bardzo korzystnej dla Niemców sytuacji w handlu. Importowali towary mające dla Norwegów zasadnicze znaczenie. Port w Bergen bogacił się w dużym stopniu dzięki wpływom z eksportu suszonego dorsza. W 1427 r. kupcy hanzeatyccy z Bergen otrzymali wiadomość o zbliżającym się ataku piratów na port i… uciekli. Norwescy obrońcy nie byli w stanie stawić czoła najeźdźcom. Dopiero po ośmiu latach kupcy niemieccy powrócili i wznowili handel.

W 1469 r. duńsko-norweski król Chrystian I, zbierający pieniądze na posag dla córki, zastawił Orkady i Szetlandy na rzecz szkockiej korony. Miał to być układ tymczasowy, a mimo to już trzy lata później Szkocja zaanektowała obie grupy wysp. W 152^) r. Szwecja wystąpiła z unii. Na tronie szwedzkim zasiadł król Gustaw I z dynastii Wazów. Rozpoczął się długi okres wojen.