Czasy prehistoryczne

Czasy prehistoryczne

Pierwszymi ludźmi, którzy pojawili się na terenie współczesnej Norwegii ok. 11 000 lat temu, pod koniec ostatniego zlodowacenia, byli przybysze z Syberii. Najprawdopodobniej należeli do starej kultury łowców, nazywanej Komsa, a byli przodkami współczesnych Samów, czyli Lapończyków. O Samach wiadomo właściwie tylko tyle, że zamieszkują północną część Skandynawii od czasów przedchrześcijańskich. W czasach prehistorycznych na terenach nadmorskich obecnego Trondheim i na północnym krańcu zachodnich fiordów rozwijała się kultura Fosna. Podstawą bytu tego ludu było łowiectwo, rybołówstwo i hodowla bydła.

Po ustąpieniu zlodowacenia w północnej części Europy ludy z Europy Środkowej zaczęły przemieszczać się na północ i osiedlać w południowej części Półwyspu Skandynawskiego, m.in. na południowym wybrzeżu Norwegii. Ponieważ pierwsi osadnicy, należący do kultury N0stvet-0sker, nie mieli dostępu do krzemienia, musieli wytwarzać narzędzia z kości. Początkowo plemiona te prowadziły koczowniczy tryb życia, zajmując się łowiectwem i zbieractwem. Dopiero po kilku tysiącach lat zaczęto zakładać pierwsze stałe osady. Pochodzenie ludów z południowej części Norwegii, przybyłych z głębi kontynentu europejskiego w epoce kamienia, przypuszczalnie nie jest jednorodne. Możliwe, że przeważali ludzie wysocy, jasnowłosi i niebieskoocy, posługujący się językiem germańskim, z którego rozwinęły się współczesne języki skandynawskie.

Ok. 2500 r. p.n.e. z terenu obecnej Szwecji do południowej Norwegii przywędrowali przedstawiciele kultury toporów bojowych, kultury toporów łódkowatych i kultury pucharów lejkowatych (nazwy pochodzą od używanych przez nie różnych narzędzi i przedmiotów z kamienia). Dzięki obfitości różnego rodzaju materiałów naturalnych stosunkowo niewiele narzędzi wykonywano z brązu czy innych metali. Najważniejszymi pozostałościami z epoki brązu są wyryte w skale wizerunki przedstawiające łodzie i symbole religijne (skandynawskie petroglify, czyli rysunki naskalne). Świadczą one o wzroście znaczenia podróży i o rozwoju handlu, a także o nawiązaniu kontaktów handlowych z ludami na południu i zachodzie. Z mieszkańcami tamtych obszarów Skandynawowie wymieniali bursztyn na metale, szczególnie brąz.

Rysunki wyryte w skale, pochodzące z okresu sprzed 500 r. p.n.e., przedstawiają pracę na roli i sceny morskie. Odzwierciedlają rozwój metod uprawy ziemi czy budowania łodzi, a także postęp technologiczny. Obyczaje grzebalne z tego okresu – zwłaszcza budowanie kopców grobowych – wskazują, że duchowymi i świeckimi przywódcami byli wówczas potężni wodzowie. Ok. 500 r. p.n.e. klimat regionu ocieplił się nieco, co umożliwiło rozwój rolnictwa. W późniejszym okresie, kiedy nastąpiło ochłodzenie, ludzie musieli zmienić metody uprawy i dostosować się do zmiany klimatycznej. Wskazują na to pozostałości kamiennych i darniowych domostw, gospodarstw oraz palenisk pochodzących z tego okresu.

Chociaż handel pomiędzy południową Norwegią a obszarem śródziemnomorskim zamarł w okresie wędrówki podążających na wschód Europy Celtów, stosunki handlowe odnowiono w schyłkowym okresie imperium rzymskiego. Rzymianie dostarczali ludziom z Północy tkaniny, wyroby żelazne i ceramikę. Zastosowanie narzędzi z żelaza umożliwiło wycinanie lasów i powstanie większych obszarów uprawnych. Przy pomocy żelaznych siekier budowano większe łodzie. W V w. przodkowie Norwegów nauczyli się metody wytapiania rud żelaza, których złoża odkryto na bagnistych terenach dzisiejszej południowej Norwegii. Pojawił się także alfabet runiczny, prawdopodobnie pochodzenia germańskiego, który na przestrzeni następnych stuleci stal się narzędziem komunikacji. Świadczą o tym inskrypcje wyryte na kamiennych płytach znajdowanych na całym omawianym obszarze. Po upadku imperium rzymskiego nastąpił dwustuletni okres migracji i walk, toczonych pomiędzy mieszkańcami kilku regionów kraju.

Ok. 700 r. irlandzcy mnisi zbudowali klasztor w Selje, prawdopodobnie pierwsze udokumentowanie obecności chrześcijaństwa w Norwegii. W tamtych czasach ze względu na trudne warunki geograficzne większa część Norwegii była podzielona na małe, niezależne, oddzielne królestwa, rządzone przez jarlów (możnowładców). W świadomości Europejczyków Norwegia kojarzyła się z wyłącznie z tzw. Norovegr (Północną Drogą], szlakiem handlowym prowadzącym z Oslofjordu na zachód wzdłuż południowego wybrzeża.